Planując wzloty na uwięzi lub start balonu, proszę pamiętać, że balon jest naprawdę OGROMNY. Ma aż 25 m wysokości i prawie 20 m średnicy. To rozmiary porównywalne z 7-mio piętrową kamienicą! Do zorganizowania tej atrakcji potrzebny jest zatem naprawdę rozległy i w miarę równy teren. Absolutne minimum to kwadrat 60 x 60 m lub koło o średnicy 70 m bez napowietrznych linii energetycznych, słupów, płotków, ławek itp. (błoto, kałuże, gruz, zaorane pole lub bardzo głęboki śnieg – wykluczone!) Idealne miejsce to boisko piłkarskie (ale nie takie małe, szkolne, otoczone siatką i latarniami!), polana w parku, skwer, osiedlowy trawnik lub plac. Czasami wystarcza także duży parking pod supermarketem czy hotelem lub miejski rynek. Generalnie – im większy teren tym bezpieczniej.

Jeżeli powyższe warunki do lotów są spełnione, wzloty na uwięzi i naziemne pokazy stacjonarne można bez większych ograniczeń realizować niemal wszędzie, nawet w centrum dużej aglomeracji lub na nadmorskiej plaży.

Loty swobodne muszą natomiast zostać zaplanowane tak, aby trasa lotu nie kolidowała z ruchem lotniczym lotnisk komunikacyjnych lub wojskowych i tak aby balon w czasie godzinnego lotu mógł się przemieścić z wiatrem w stronę terenów dogodnych do lądowania. Proszę pamiętać, że balon nie posiada napędu ani możliwości zmiany kierunku lotu. Przemieszcza się dokładnie z prędkością i w kierunku wiejącego wiatru. Loty nad dużymi aglomeracjami lub terenami zalesionymi nie zawsze zatem są możliwe.

Pogoda… Specjaliści mówią o niej że zawsze jest. Nawet gdy gołym okiem widać że ewidentnie jej nie ma, bo za oknem śnieg z deszczem lub wichura i gradobicie, a wróble na piechotę chodzą. Wszyscy wiemy, że jest zmienna, kapryśna i nieprzewidywalna – jak kobieta. Nie zawsze jednak jest piękna… Potrafi być paskudna, zła i niebezpieczna. Mimo to (a może właśnie dlatego) bardzo chcemy ją poznać, okiełznać. Śledzimy komunikaty meteo w telewizji, radiu, gazetach i internecie. Zamawiamy ją nawet u księdza. Dajemy wiarę szamanom obiecującym słońce w sobotę za 3 miesiące w dniu naszego ślubu o 14:30. Albo wysłuchujemy w skupieniu przepowiedni w stylu: „lato będzie gorące, ale możliwe są też deszcze i burze, a wieczory mogą być chłodne. W lutym będzie mróz ale możliwe też będą odwilże i cieplejsze dni, a w Tatrach spadnie śnieg”. Takie długoterminowe prognozy należą do tej samej kategorii co horoskopy. Nie mają nic wspólnego z nauką zwana meteorologią lecz tworzone są zwykle na potrzeby mediów aby wypełnić czas antenowy lub wolną kolumnę tekstu. Już lepiej chyba wierzyć starym góralom… 😉

Mimo wszystko pogodę da się jednak precyzyjnie określić, a czasami nawet z dużym prawdopodobieństwem przewidzieć. Oczywiście przewidzieć na kilkanaście lub kilkadziesiąt godzin do przodu, a nie kilkanaście tygodni jak próbują nam wmówić media. Zajmuje się tym METEOROLOGIA, ponoć pierwsza nauka ścisła zaraz po bioenergoterapii i wróżbiarstwie. Mimo, że jak niektórzy żartują: „to nauka wzięta z powietrza i puszczona z wiatrem”, to jednak w oparciu o jej prognozy planuje się przedsięwzięcia w wielu dziedzinach życia. Nawet tak poważnych i całkowicie zależnych od pogody jak lotnictwo. Jak to możliwe? Wiarygodne prognozy meteorologiczne to efekt współpracy naukowców z całego świata i ogromnej mocy obliczeniowej współczesnych komputerów. Niezliczona ilość danych o pogodzie jest cały czas zbierana w tysiącach punktów na całym świecie i przetwarzana przez najnowocześniejsze i najszybsze komputery. W połączeniu z danymi statystycznymi gromadzonymi od wielu lat oraz wiedzą i doświadczeniem naukowców przekłada się to na opracowywanie prognoz i komunikatów.

Nie da się wprawdzie w 100% przewidzieć wszystkich warunków pogodowych bo zmiennych jest zbyt wiele, a statystyki uśredniają wyniki, jednak ogólne tendencje w przemieszczaniu się frontów atmosferycznych i zjawiska im towarzyszące są już w miarę dobrze zbadane i w związku z tym przewidywalne. Ogólnie zasada jest taka, że w stabilnych, rozległych układach pogodowych, np. w centrum wyżu, prognozy są bardziej wiarygodne i dokładne niż w układach z szybko przemieszczającymi się i nakładającymi na siebie frontami. Wtedy nauka okazuje się nieco bezradna, komputery za słabe, a przewidywalność spada do wiarygodności przepowiedni górala pykającego fajkę przed bacówką. Co wtedy z lotnictwem? Balony, małe samoloty i szybowce powinny w taką pogodę raczej pozostać w hangarach. Poradzą z nią sobie jedynie mocne i szybkie maszyny wyposażone w skomplikowane systemy nawigacji.

Najlepsza pogodę gwarantują stabilne rozległe układy wyżowe. Pora roku nie gra roli. Aby bezpiecznie napełnić balon i wykonać nim lot lub pokaz stacjonarny, pogoda musi być stabilna, a powietrze bardzo spokojne. Nie może być opadów oraz oznak zbliżającej się burzy lub frontu atmosferycznego. Prędkość wiatru przy ziemi nie powinna przekraczać w porywach ok. 2 m/s dla wzlotów na uwięzi i ok. 4 m/s dla lotów swobodnych (odpowiednio ok. 7,5 i 15 km/h). Takie warunki pogodowe występują zazwyczaj wcześnie rano oraz późnym popołudniem i wieczorem.

UWAGA: Zimą, kiedy słońce jest nisko nad horyzontem, a dni bardzo krótkie,”termika” prawie nie występuje lub jest na tyle słaba, że zupełnie nie przeszkadza w lotach balonowych. Można zatem umawiać się na loty nawet w samo południe.

W pogodne, ciepłe dni w godzinach około południowych na skutek nagrzewania podłoża przez słońce wzbudzają się w powietrzu silne prądy konwekcyjne. Potocznie nazywa się to zjawisko „termiką”. Balony na ogrzane powietrze ze względu na swoją specyficzną konstrukcję i parametry użytkowe nie są przystosowane do lotów w intensywnej „termice”. Obrazowo opisując „termikę” można posłużyć się przykładem garnka z gotującą się zupą. Tutaj też prądy konwekcyjne powstające na skutek podgrzewania dna podnoszą drobno pokrojone warzywa i przyprawy aż na powierzchnie, a następnie wciągają je z powrotem na sam dół. Im bardziej podgrzane dno garnka tym intensywniejsze mieszanie i bulgotanie. Po wyłączeniu pieca dopiero po kilku minutach zaczyna się wszystko uspokajać. Bardzo podobny proces tylko w skali makro zachodzi właśnie w atmosferze. Z tego powodu loty balonów (nawet te na uwięzi) możliwe są w zasadzie tylko tuż po świcie (2 – 3 godziny od wschodu słońca) oraz w godzinach późno popołudniowych i wieczornych (na 2 – 3 godziny przed zachodem słońca). Pokazy naziemne, np. reklamowe ekspozycje stacjonarne balonu, (czyli bez jego wznoszenia) czasami mogą być realizowane w godzinach około południowych. Możliwe jest to jednak jedynie w dniach, kiedy szczególne warunki pogodowe sprzyjają ograniczeniu intensywności „termiki”. Zdarza się, że „termika” nie występuje przy całkowitym 100% pokryciu nieba grubą warstwą chmur tłumiących aktywność słońca lub w samym centrum rozległego ośrodka wyżowego. Czasem „termika” jest wygaszana przez łagodną bryzę morską w rejonie wybrzeża. Podkreślamy jednak, że są to sytuacje wyjątkowe i planowanie pokazów i lotów w południe bardzo często kończy się niepowodzeniem.

UWAGA: Zimą „termika” prawie nie występuje lub jest na tyle słaba, że zupełnie nie przeszkadza w lotach balonowych. Można zatem umawiać się na loty nawet w samo południe.

Latem jednak, chcąc polecieć balonem, trzeba niestety albo wstać o świcie, albo cierpliwie poczekać do wieczora. Widoki jakie będzie nam dane zobaczyć o tych porach z całą pewnością wynagrodzą tą drobną niedogodność. Pokazy i wzloty na uwięzi mogą odbywać się również po zapadnięciu zmroku. Start do lotu swobodnego musi się odbyć na minimum 1,5 godziny przed zachodem słońca.

W planowaniu lotów i pokazów pomocna jest także tabela wschodów i zachodów słońca o różnych porach roku. Umieściliśmy ją w pokazie slajdów poniżej.Kolorem granatowym zaznaczyliśmy godziny nocne kiedy możliwe są wzloty na uwięzi i pokazy stacjonarne, błękitnym zaznaczone są najdogodniejsze godziny dla lotów i pokazów balonowych natomiast kolor pomarańczowy to godziny najmniej korzystne. W tych godzinach najczęściej loty są odwoływane z powodu „termiki”. Zielony to kolor nadziei więc zaznaczyliśmy nim pory dnia kiedy czasami loty lub pokazy mają szansę zostać zrealizowane.

Planując loty balonem oprócz oficjalnych komunikatów lotniczych analizujemy też informacje z internetowych serwisów pogodowych. Niektóre są dosyć wiarygodne i bardzo przystępne w sposobie prezentacji danych.

www.windy.com – najlepsza naszym zdaniem i najefektowniejsza wizualnie strona z prognozami zarówno dla laików jak i profesjonalistów.

www.meteo.pl – strona sprawdzonej już instytucji meteo ICM z której korzystamy najczęściej planując wszystkie nasze loty balonem.

www.pogodynka.pl – serwis pogodowy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej w wersji „dla każdego” czyli z dosyć uproszczoną prezentacją.

www.imgw.pl – strona główna Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej. Na stronie można min. znaleźć link Awiacja kierujacy do podstrony ze specjalistycznymi prognozami dla lotnictwa.

Nie polecamy zdecydowanie prognoz na popularnych portalach ani w mediach. Są zazwyczaj zbyt uproszczone i uogólnione aby można było na ich podstawie opierać planowanie lotów.